توزیع و رابطه آن با بازاریابی
بسیاری از مردم بازاریابی را به غلط فروش و تبلیغات پیشبردی تعریف می کنند، در حالیکه فروش جز کوچکی از مجموعه عظیم بازاریابی است. کالا تنها زمانی به صورت به فروش خواهد رسید که بازاریاب در تشخیص نیازهای مشتری، تولید کالای مطلوب، قیمت گذاری، توسعه و تبلیغات پیشبردی توفیق یابد. اگه بخواین تعریف جامع و کاملی از بازاریابی داشته باشیم، میگوییم بازاریابی به عنوان فرایندی مدیریتی اجتماعی تعریف میشود که به وسیله آن افراد و گروه ها از طریق تولید و مبادله کالا با یکدیگر، به امر تامین نیازها و خواستههای خود اقدام میکنند.
به عنوان تعریف می توان گفت صنعت پخش یکی از زیرشاخههای توزیع است که فرآیند فراهمسازی کالا و خدمات برای مصرف یا استفاده در محل خریدار را شامل میشود. این فرایند شمال توزیع فیزیکی، انبارداری، مالکیت کالا، فعالیت های پیشخرید، مبادله یا خرید مدتدار، پردازش سفارشات، اعتبارسنجی وصول مطالبات است. صنعت پخش به عنوان زیر شاخه توزیع یکی از چهار رکن بازاریابی است.
پخش می توان به صورت مستقیم توسط تولید کننده به وسیله یک شخص ثالث شرکت های پخش صورت گیرد.
1. کانالهای توزیع و پخش
مدیریت توزیع و فروش محصولات، مجموعه گستردهای از تمام تدابیر، روشها و ابزار هایی است که شرکتها و سازمانهای فروش به منظور عرضه محصولات و خدمات خود از آنها استفاده می کنند. این کانال ها ممکن است کوتاه و مستقیم (مانند فروش مستقیم کالا از طریق اینترنت) و یا دارای تعدادی واسطه (مانند خرده فروشان و عمده فروشان) باشند.
ماهیت این واسطهها نیز بسته به نوع کانال فروش متفاوت است. فروش محصولات از طریق این کانال ها هزینه بسیاری را بر سازمان تحمیل میکند در حالی که ممکن است استفاده از کانال های دیگر، هزینههای چندانی به همراه نداشته باشد. همچنین استفاده از برخی از این کانالها، میزان فروش را در مقایسه با دیگر کانال ها به میزان بیشتری افزایش می دهد. سازمان ها همواره باید کانال های فروش و توزیع مناسبی را با توجه به شرایط و امکانات سازمان خود بیابند و با استفاده از آنها، نسبت به فروش محصولات خود اقدام نمایند. گاهی میان این کانالها ناسازگاری و تعارض وجود دارد و امکان استفاده از آنها به طور همزمان امکان پذیر نیست. همچنین استفاده از برخی از کانال ها اگرچه میزان فروش را به حد چشم گیری افزایش خواهد داد اما به دلیل تحمیل هزینههای زیاد، ممکن است در صورت آماده نبودن سازمان از لحاظ قدرت نقدشوندگی باعث زیان و ورشکستگی سازمان گردد. در این مطلب انواع کانال های توزیع و فروش مورد بررسی قرار گرفته و سپس آنها را به کانال های فروش مویرگی مقایسه می کنیم همچنین به فرایند انتخاب بهینه کانال فروش توزیع و فروش در شرایط مختلف پرداخته و ویژگی های مختلف کانال های توزیع و فروش را بر میشماریم.
کدام یک از کانال های توزیع و فروش مناسب ترند؟ سازمانهای فروش همواره در استفاده از کانال های توزیع و فروش، دچار تردید. اینکه از چه کانالی توزیع و فروش استفاده کنند و چه کانال هایی می تواند محصولات آنها را به شکل بهتری در بازار عرضه کند یا پرسش اساسی است. بخش قابل توجهی از وقت مدیران فروش همواره به سنجش کانال های فعلی و انتخاب کانال های جایگزین می گذرد و جلسات زیادی به منظور این کار برگزار می گردد. مهمترین پرسش هایی که پیرامون انتخاب کانال های توزیع و فروش مطرح میگردد عبارتند از:
استفاده از کدام یک از کانال های توزیع و فروش با توجه به تعداد کانال های مورد استفاده از سازمان، مناسب تر است؟ استفاده از کدام یک از کانال های توزیع و فروش با توجه به اهداف سازمانی مناسب تر است؟ استفاده از کدام یک از کانال های توزیع فروش با توجه به وضعیت نقدینگی سازمانی مناسب تر است؟ استفاده از کدام یک از کانال های توزیع و فروش با توجه به وضعیت موجودی کالا در سازمان مناسب تر است؟
استفاده از کدام یک از کانال های توزیع و فروش با توجه به ساختار سرمایه گذاری در سازمان مناسب تر است؟ در ادامه جهت دستیابی به پاسخ این پرسشهای به بررسی انواع کانالهای فروش و مزایا و معایب هر یک میپردازیم.
۱.۱ انواع کانال های توزیع
۱.۱.۱ کانال فروش با سطح صفر
1.1.2 کانال فروش تک سطح
به علت ساختار سنتی بازار ایران، عدم رشد کانالهای توزیع دیگر و … بیشتر شرکتهای تولیدکننده تصمیم به توزیع مویرگی محصولات میگیرند که به عنوان بهترین شیوه توزیع محصولات در ایران شناخته شده است.
کانال فروش و توزیع مویرگی
پخش و فروش مویرگی کانالی است که از طریق آن با حذف واسطه های اول (معمولا عمده فروشان)، کالا مستقیماً به خردهفروشان و حتی مشتریان نهایی فروخته می گردد و مبنای دو عامل اصلی “فروش شخصی” و “توزیع” عمل مینماید. مهمترین مزایای استفاده از این کانال توزیع را میتوان به ترتیب برشمرد:
جمع آوری اطلاعات صحیح و به روز از بازار هدف (فقط لازم است نیروها با چشم باز، گوش شنوا، مغز فرصت سنج در کسب اطلاعات کوشا باشند و بتوانند با گزارش نویسی دقیق گزارشدهی شایسته، این اطلاعات را به مدیران خویش برای تصمیمگیری منتقل کنند. نمایندگی ها و عمده فروشی ها به اندازه نیروی خود شرکت در ارائه اطلاعات موفق نیستند یا بخشی از آن را سانسور می کنند.)
معایب شرکت پخش و توزیع مویرگی
این طبیعی است که هر روش مزایا و معایب مربوط به خود را داشته باشد که پخش مویرگی نیز از این مهم مستثنی نیست. اما با توجه به مزایای انکار نشدنی آن بیشتر شرکتها به وجود آن تن در میدهند. معمولا معایب صنعت پخش پخش مویرگی بدین شرح است:
در صورت عدم حصول موفقیت نیاز به توضیح توسط کانال های عمده فروشی و عمده فروشی به عنوان مکمل وجود دارد. البته معایب این روش در صورتی که شرکت تولیدکننده و واردکننده خود صاحب و مالک پخش نباشد. در غیر این صورت تقریباً بیشتر این مشکلات برطرف میشود.